Metaverse Üzerine

İki yıl önce, dünya gündemini oldukça meşgul eden “Metaverse” konusu, hem teknoloji dünyasını hem de bilim çevrelerini derinden etkiledi. Milyar dolarlık şirketler bu kavram üzerine yeni stratejiler geliştirme kararı aldılar. Televizyonlar neredeyse üç ay boyunca bu konuyu masaya yatırdı. Fütüristler, bilim insanları, komplocular ve ekonomistler, Metaverse üzerine sayısız konuşma yaptı. Ancak zamanla, konu hızla gündemdeki yerini kaybetti ve unutulmuş bir mesele gibi ortadan kayboldu. Bugünlerde ne Meta şirketinden ne de Nvidia’dan bu konuda bir ses çıkıyor. Dünya için büyük bir değişim fırtınası olarak görülen Metaverse, artık neredeyse hiç konuşulmuyor. Peki, neden? Çünkü büyük vaatlerin gerçekleşmesi zaman alır.

İnsanlık tarihindeki gelişimler de her zaman tekdüze olmamıştır. Sanayi Devrimi, coğrafi keşifler ve Rönesans gibi dönüm noktaları, hem geçmişin izlerini hem de geleceğin ışığını taşımıştır. O dönemdeki insanlar için bu değişimler ne kadar önemli bir meseleydi? 16. yüzyılda bir köylü, tarlasının derdindeyken, Sanayi Devrimiyle birlikte köylerden şehirlere göç eden insan da aynı şekilde geçim derdine düşmüştü. Yani halklar, hayat standartları ve gerçeklikleri ile hayatı görüyordu. Devletler de halkın gelişmesi konusunda hep bir tedirginlik içinde politikalar geliştirmiştir. İnternetin, günümüzde siyaseti, gündemleri, kişisel tercihleri, ekonomiyi ve bilgiyi yönlendirdiği bir ortamda yine devletler tedirgin. Avrupa Birliği’nin sanal güvenlik yasası, Bitcoin düzenlemeleri, Merkez Bankalarına entegrasyon gibi gelişmeler buna örnek olarak verilebilir. Bu bağlamda, Metaverse’in ne ifade edeceğini sormadan önce, Metaverse’in ne anlama geldiğine bakalım.

Metaverse Nedir?

Metaverse, “öte evren” anlamına gelir. Başka bir dünyada sanal bir evren oluşturma fikrini içerir. Bu kavram, sanal dünyadan, oyun sektöründen ve simüle edilebilir yaşamdan beslenerek şekillenecektir. Oyun dünyasındaki ilerleme buna örnek teşkil eder. 1990-2004 yılları arasında Doom, Call of Duty, Mario gibi oyunlar varken, bugün Call of Duty: Modern Warfare, Doom Eternal, Ark Survival Evolved gibi yüksek grafiklere sahip açık dünya oyunları karşımıza çıkıyor. Oyun sektörü o kadar büyüdü ki, film endüstrisine yön vermeye başladı. Örneğin, Assassin’s Creed, Warcraft ve Mortal Kombat gibi oyunlardan filmler yapıldı. Oyun sektörü yalnızca Türkiye’de 1,5 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne ulaştı. Nvidia gibi teknoloji şirketleri sadece ekran kartı üreterek yıllık 200 milyar doların üzerinde kar elde ediyor. Oyunlar için düzenlenen ödül törenleri bile mevcut. Bu ortamda, sanal evrenlerin oluşturulması hiç de düşük bir ihtimal değildir. Ancak, bu kolay bir süreç değildir; devasa bilgisayar sistemleri, soğutucular ve işlemciler üretiliyor ve büyük paralar harcanıyor. Kimileri bunu çevresel bir tehdit olarak görürken, kimileri ise gelişim için gerekli olduğunu savunuyor.

Metaverse Ne Değiştirecek?

İnsanları tanımlayan düşünürlerden bazıları “insanlar hazlardan oluşur” demiştir. Bir çocuğun ya da yetişkinin oyunlardan başını kaldırmamasının sebebi de budur. Hayattan alamadığımız hazları oyunlar ve sosyal medyadan alıyoruz. Oyunlar da, büyük ölçüde insanların hangi hazlarına hitap ettiğine göre şekillenir. Eğer oyunlar insanlara hitap etmezse, sektörde başarılı olamazlar. Bu hazlar, korkular, aksiyonlar, maceralar, stratejiler, simülasyonlar, renkler ve tuhaflıklardır. “Metaverse” de bu kuralları taklit edecektir. Nasıl bir oyun için para harcanıyorsa, Metaverse’te de giydiğiniz kıyafetlere para harcayacak ve bunu kendi istekleriniz doğrultusunda yapacaksınız. İş sektöründe sanal toplantılar, online istatistik sunumları ve bina simülasyonları gibi uygulamalar öne çıkacaktır. Dizi ve film sektörünün de artık herkese açık hale geleceği tahmin ediliyor. Yani, bir kişi orta çağ temalı bir ortamda, kendi tasarladığı avatarıyla ya da kendi haliyle varlık gösterecek ve bu ortamı başkaları da izleyebilecek. Sanal para kavramı daha kalıcı ve zorunlu bir hale gelecektir. Şu an sanal dünya sahibi pek çok şirket, sanal paralarla kendi web sitelerini düzenliyor. İleri fütüristler ise, gelecekte simülasyon evrenlerinin oluşturulacağı, hatta materyalist bir bakış açısıyla beynin zihinsel kısmının aktarılabileceğini savunuyorlar. Yani, sanal ölümsüzlük mümkün hale gelecektir.

Metaverse ve Simülasyon Varsayımı

İnsan, hayatının anlamını arayışında hâlâ çözülmeyen birçok sorunu varken, bu kadar hızlı ve büyük bir değişimi kaldırabilecek mi, zamanla göreceğiz. Ancak, daha önce de belirttiğimiz gibi, değişimin ayak sesleri aslında çoktan duyulmaya başladı. Benim de bizzat içinde bulunduğum küçük çaplı bir simülasyon sisteminden örnek vereyim. Altı yıl önce arkadaşlarım, TCRP adında bir “role play” sunucusu açtılar. Bu sunucuda, yazılar ve görseller eşliğinde sanatçıların dizi oyunculuğu yapar gibi rol yapmaları sağlanıyordu. Gerçek Türkiye’yi model alarak, kendi anayasası, şehirleri, meslekleri, siyasetçileri ve para sistemi olan bir ortam oluştu. Bu altı yıl içinde, özellikle Covid-19 pandemisi sırasında zirveye ulaşan katılım, daha sonra normale dönüşle birlikte yavaşladı. Ancak hâlâ ayakta duran bu sunucu, bizlere eğlenceli zamanlar yaşatmaya devam ediyor. Şu an arkadaşlarımla birlikte bu deneyimimizi bir oyunun içinde “mod” olarak anılaştırmak için çalışıyoruz. Bir buçuk yıldır üzerinde çalıştığımız bu projede, gerçek oyun geliştiricileriyle birlikte global ölçekte (Çinliler, Amerikalılar, Ruslar, vs.) ilerliyoruz. Bu örnek, elbette devasa bir konu olan Metaverse için yeterli bir kanıt değildir. Ancak, beynimizin devasa bir işlemciye sahip bir organ olduğunu ve bizim de bunun bir sinir uçlarından biri gibi olduğumuzu düşünebilirsiniz.

Allah yolunuzu açık eylesin.
Sağlıcakla kalın.

Yusuf Ali Bayram